Współczesne podejście do projektowania łazienek kładzie nacisk na stworzenie pomieszczenia funkcjonalnego, ergonomicznego i wygodnego dla użytkownika. Chociaż w budynkach prywatnych łazienka dla osoby niepełnosprawnej nie jest regulowana żadnymi przepisami, powinniśmy zadbać w niej o komfort i funkcjonalność dla wszystkich domowników. To właśnie w trosce o jej codzienne potrzeby, zrozumienie i pełne wsparcie, projektowanie dostosowanej łazienki staje się priorytetem. W tym artykule skupiamy się na złożoności tego procesu, wymagającym od projektantów uwzględnienia licznych subtelności, których osoba o pełnej sprawności zazwyczaj nie dostrzega.
Łazienka dla niepełnosprawnych w domu – wymogi czy troska?
Jeżeli ma z Tobą zamieszkać z osobą z niepełnosprawnością, prawdopodobnie myślisz nad dostosowaniem niektórych elementów wnętrza, żeby ułatwić jej funkcjonowanie w przestrzeni. Pierwsze co przychodzi do głowy to zazwyczaj łazienka. Obowiązkiem posiadania łazienki dla niepełnosprawnych obarczone są wszystkie lokale użyteczności publicznej, takie jak szkoły, urzędy czy centra handlowe. A czy w przypadku domownika z niepełnosprawnością również jesteśmy prawnie zobowiązani do dostosowania łazienki dla osoby niepełnosprawnej? Otóż nie. W przypadku prywatnych lokali mieszkalnych, wprowadzenie ułatwień dla osób z niepełnosprawnością NIE jest obowiązkiem. Po pierwsze, są różne rodzaje niepełnosprawności, a co za tym idzie nie ma gotowego projektu łazienki dla niepełnosprawnych. Po drugie, taki remont, czy dostosowanie łazienki wiąże się z dodatkowym kosztem. Często jest on znaczny i Państwo nie może zmusić obywatela do jego poniesienia na użytek prywatny. Można za to ubiegać się o dofinansowanie ze środków PFRON na przebudowę i dostosowanie łazienki w mieszkaniu prywatnym.
W prywatnym domu i mieszkaniu, łazienka dla osoby niepełnosprawnej jest jednak wyrazem troski i z pewnością ogromnym ułatwieniem w codziennym funkcjonowaniu. Jest to również dobry pomysł, kiedy wykańczamy dom, w którym planujemy mieszkać na starość – każdy nas kiedyś może potrzebować dodatkowego wsparcia od wnętrza. Dlatego, jeżeli myślisz nad udogodnieniami dla osób niepełnosprawnych w domu lub mieszkaniu, przeczytaj ten artykuł i poznaj kluczowe elementy przy projektowaniu łazienki dla niepełnosprawnych.
Projekt łazienki dla niepełnosprawnych – wymiary i odległości
Przy projektach łazienek dla osób z niepełnosprawnością w lokalach użyteczności publicznej głównym wyznacznikiem jest swobodne poruszanie się osoby na wózku inwalidzkim. Wszystkie projekty łazienek robione dla tego typu lokali będą zatem miały minimalne dozwolone wymiary i odległości między elementami wyposażenia, które umożliwiają pełen obrót wózka tj. o 360 stopni.
Najważniejszym wymogiem w procesie projektowania łazienki dla osoby niepełnosprawnej jest zachowanie wolnej przestrzeni manewrowej o wymiarach 150×150 cm. Taka powierzchnia powinna być dostępna przed umywalką, miską ustępową i prysznicem, w związku z czym zwykle umieszcza się je na przylegających ścianach. W ten sposób sam obrót wózka wokół własnej osi zapewnia dostęp do wszystkich urządzeń sanitarnych.
W przestrzeniach użyteczności publicznej, łazienka dla niepełnosprawnych powinna mieć również minimalny obrys zewnętrzny 200×240 cm. W przypadku projektów łazienek w prywatnych lokalach, są to wartości uogólnione i zależą od możliwości wygospodarowania przestrzeni. Dobrym pomysłem będzie połączenie WC i łazienkę w jedno pomieszczenie, dzięki czemu zyskamy dodatkową przestrzeń komunikacyjną.
Kolejny ważny wymiar tyczy się drzwi do łazienki dla niepełnosprawnych. Szerokość drzwi nie może być mniejsza niż 90 cm – tylko w ten sposób zapewni swobodne wjechanie wózkiem. Z drugiej strony, drzwi nie powinny być za szerokie, ponieważ duży ciężar drzwi powyżej 100 cm szerokości może utrudnić ich otwieranie z poziomu siedzącego.
Również klamki powinny być na odpowiedniej wysokości, która umożliwi otworzenie drzwi jedną ręką bez konieczności przekręcania gałki czy mocnego chwytania. Optymalna wysokość to między 80 a 120 cm nad posadzką.
Okno w łazience dla osób niepełnosprawnych należy wyposażyć w system, który pozwoli osobie z niepełnosprawnością na jego samodzielne otwieranie z poziomu do 120 cm nad podłogą.
Łazienka dla osoby niepełnosprawnej – sprzęty i armatura
Łazienka dla niepełnosprawnych, tak jak każda inna łazienka, powinna być wyposażona w umywalkę, wannę lub brodzik z natryskiem oraz miskę WC. Dodatkowo obowiązkowym elementem wyposażenia łazienek dla niepełnosprawnych są poręcze oraz uchwyty (obligatoryjne w miejscach użyteczności publicznej). Tego typu sprzęty muszą uzyskać odpowiednie atesty i być antybakteryjne – najczęściej są wykonane z aluminium
Uchwyty i poręcze
Z pewnością każdy z nas widział kiedyś łazienkę przystosowaną dla osób z niepełnosprawnością i wie, że tego typu poręcze są dość obszerne. Z tego powodu zwykle definiują wygląd i ustawienie łazienki. Powinny być także odpowiednio zaokrąglone, by zmniejszyć ryzyko uderzeń i zwiększyć bezpieczeństwo osób, które z niej korzystają. Uchwyty lub poręcze pełnią funkcję pomocniczą w korzystaniu z urządzeń higieniczno-sanitarnych. Dlatego powinny znajdować się w najbardziej newralgicznych miejscach tj. przy umywalce, przy natrysku oraz obok miski ustępowej. Optymalna wysokość uchwytów poziomych to między 75 a 85 cm od poziomu posadzki, ale jest zależna jest od wzrostu i budowy ciała osoby z nich korzystającej. Aby uchwyt lub poręcz mogły skutecznie spełniać swoje zadanie, konieczne jest ich solidne mocowanie. Dlatego już na etapie projektowania należy pamiętać, że ściany, do których będą przymocowane, muszą być stabilne. W przypadku ścian wykonanych z płyt kartonowo-gipsowych, konieczne jest dostarczenie odpowiednich wzmocnień lub zastosowanie specjalnej poręczy podłogowej.
Miska WC
Urządzeniem sanitarnym, od którego zaczniemy, będzie miska WC dla niepełnosprawnych. Dla przypomnienia – pole manewrowe przed miską ustępową w łazience dla osoby niepełnosprawnej powinno mieć wymiar 150×150 cm. Warto dodać, żę poszczególne przestrzenie manewrowe mogą na siebie wzajemnie nachodzić. Dodatkowo, należy pamiętać, że odległość tego typu miski WC od ściany bocznej powinna wynosić minimum 70 cm, co wpływa na należyte rozplanowanie przestrzeni przy projektowaniu. Toaleta przeznaczona dla osób niepełnosprawnych powinna być umieszczona na wyższym poziomie niż standardowa. Rekomendowana wysokość deski sedesowej wynosi między 45 a 50 cm. Najbardziej korzystne byłoby, gdyby wysokość siedziska miski była taka sama jak wysokość siedziska wózka. Dodatkowym udogodnieniem mogą być specjalne nakładki umożliwiające regulację wysokości siedziska. Oprócz tego, długość miski sedesowej powinna mierzyć minimum 70 cm. Kluczowe jest umieszczenie poręczy ułatwiających siadanie po obu stronach miski WC – ok. 70 cm nad posadzką.. W przypadku małego pomieszczenia, mogą być to poręczne składane, jednak ważne, żeby były stabilne – przymocowane do podłogi lub mocnych murów.
Bardzo ważnym aspektem jest umiejscowienie i funkcjonowanie przycisku do spłukiwania wody. Powinien być on umieszczony na wysokości do 120 cm od poziomu podłogi, najlepiej z boku sedesu. Alternatywnym rozwiązaniem jest zamontowanie automatycznego systemu spłukiwania. Nie zapominajmy też o podajniku papieru toaletowego. Powinien znajdować się na wysokości 60 do 70 cm od podłogi oraz w odległości między 70 a 90 cm od tylnej ściany toalety.
Umywalka
Umywalkę w łazience dla niepełnosprawnych należy zamontować w taki sposób, aby jej dolna część znajdowała się powyżej kolan osoby siedzącej na wózku. Z drugiej strony, wysokość górnej krawędzi nie powinna przekroczyć 80 cm, aby umożliwić swobodne mycie rąk osobie na wózku.
Na pierwszy rzut oka widać również, że tego typu umywalki są większe i o innej formie niż tradycyjne. Po pierwsze, minimalna szerokość takiej umywalki to 60 cm. Po drugie, umywalka w łazience dla osób niepełnosprawnych powinna być zawsze podwieszana i bez postumentu czy szafki pod spodem (umożliwiając podjazd wózkiem). Po trzecie, taka umywalka nie powinna mieć ostrych kantów i być wyposażona w baterię z długim uchwytem lub fotokomórką. Niewygodną przeszkodą dla osób poruszających się na wózkach będzie również wystający syfon czy inne elementy instalacji, dlatego warto wybrać umywalkę o konstrukcji dostosowanej dla takich osób.
Ważnym elementem przy umywalce jest lustro. Pamiętajmy, że osoba z niego korzystająca będzie patrzeć z pozycji siedzącej, a więc warto, żeby lustro było zainstalowane bezpośrednio nad umywalką i najlepiej pod pewnym kątem.
Strefa kąpielowa – prysznic lub wanna
Tak jak już pisaliśmy, w mieszkaniach prywatnych nie obowiązują nas żadne wymogi prawne. Ważne, żeby wybrana opcja była wygodna dla osoby, która będzie z łazienki korzystać. W przypadku strefy kąpielowej mamy tych opcji wiele.
W temacie prysznica możemy zastosować zarówno brodzik, jak i odpływ liniowy. W pierwszym przypadku, brodzik powinien być najazdowy, czyli z brzegiem zlicowanym z posadzką. Jeżeli wybierzemy prysznic bez brodzika, płytki powinny rozpoczynać się równo z resztą posadzki i z 1-2% spadkiem schodzić w kierunku odpływu. Zarówno brodzik jak i płytki powinny mieć antypoślizgową fakturę. Prysznic w łazience dla osoby niepełnosprawnej należy wyposażyć w rozkładane siedzisko lub ławeczkę prysznicową, montowaną na wysokości 46-48 cm. Pod prysznicem warto także zamontować uchwyty – w tym jeden pionowy – służące do przesiadania się z wózka na siedzisko. Takie elementy powinny być montowane na stałe, dlatego należy przemyśleć dokładnie ich umiejscowienie już na etapie projektowania.
Jeżeli zdecydujesz się na wannę, należy wybrać odpowiednią długość, zależną od wysokości osoby z niej korzystającej. Zwykle wanna powinna być nie krótsza niż 150 cm i o optymalnej szerokości między 70 a 80 cm. Należy również wyposażyć wannę w specjalne, nakładane ławeczki-siedziska, umożliwiające wchodzenie i wychodzenie. Na rynku dostępne są też wanny z “wyciętymi” w korpusie drzwiczkami, które umożliwiają bezpośredni podjazd na wózku. Dno wanny powinno być ryflowane lub przykryte matą antypoślizgową uniemożliwiającą niekontrolowane zsunięcie się do wody. Oprócz tego ściany przy wannie również powinny być wyposażone w poręcze.
Bezpieczne materiały w łazience dla osoby z niepełnosprawnością
Poza podstawowymi urządzenia higieniczno-sanitarnymi, łazienka dla osoby niepełnosprawnej powinna być wyposażone w dodatkowe akcesoria, takie jak dozowniki, pojemniki na papier, kosze na śmieci czy gniazdka elektryczne. Przeznaczając na nie miejsce, pamiętajmy, żeby:
- rozmieścić je w taki sposób, żeby nie ograniczały przestrzeni manewrowej
- umieścić je na wysokościach i w miejscach łatwo dostępnych dla osoby, która będzie z nich korzystała
Pamiętajmy również o bezpiecznych materiałach. Podłoga w łazience powinna uniemożliwiać poślizgnięcie, a więc wybierzmy matowe, “szorstkie” kafle. Unikajmy także szklanych przedmiotów. Wybierając parawan prysznicowy czy nawannowy, wybierz taki z mocnego szkła lub najlepiej materiałowy, który nie ogranicza manewrowości wózka.
Łazienka dla niepełnosprawnych w bloku
Mieszkania w bloku bywają ciasne i niekiedy ciężko o wygospodarowanie wygodnej łazienki, nawet dla sprawnej osoby. Jeżeli jednak zaistnieje konieczność remontu lub wykończenia pod klucz nowego mieszkania pod potrzeby osoby z niepełnosprawnością, należy najlepiej wykorzystać to, co się ma. W takim przypadku warto zasięgnąć pomocy doświadczonych projektantów wnętrz, którzy pomogą maksymalnie wykorzystać daną przestrzeń i stworzyć możliwie wygodną łazienkę dla niepełnosprawnych w bloku. Projektant może również doradzić w temacie dofinansowania ze środków PFRON, o którym pisaliśmy wyżej.
Podsumowanie
Wiemy już, że łazienka dla osób niepełnosprawnych nie jest w mieszkaniu prywatnym koniecznością czy wymogiem. Wygodna łazienka nie powinna być jednak luksusem, a standardem. Jeżeli jednym z domowników jest osoba z niepełnosprawnością, dostosowanie tak podstawowego pomieszczenia jak łazienka do jej potrzeb będzie wyrazem troski, zrozumienia i wsparcia. Zaplanowanie dobrze takiej łazienki jest skomplikowane i wymaga pamiętania o wielu drobnych aspektach, o których sprawna osoba zwykle nawet nie zwróci uwagi – przykład: wysokość spłuczki. Dlatego w projekcie łazienki dla niepełnosprawnych warto zasięgnąć pomocy projektanta wnętrza i oszczędzić swój czas i stres.
Przeczytaj także: RANKING Najlepsze sklepy z wykończeniem wnętrz w Krakowie 🏆
